အေျခခံေကာင္းကင္သေဘာတရား (၁)

MOTAA – Astrology Course (Level-1)

အေျခခံ ေကာင္းကင္နကၡတ္ သေဘာတရား။ (Basic Astronomy)

တစ္ခ်ိန္က ျမန္မာျပည္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ “သူရိယ သိဒၶႏၱက်မ္း” မွာ ေဗဒင္ ေဟာနည္း၊ေျပာနည္း က်မ္းမဟုတ္ေပ။ ေ႐ွးေဟာင္း ဟိႏၵဴပညာ ျဖင့္ အာကာသ႐ိွ ေနအပါ အ၀င္ အျခားေသာ ျဂိဳဟ္တို.၏ ေ႐ြ႕လ်ားသြားလာမွဳကို တြက္ခ်က္ေသာ အာကာသ နကၡတၱက်မ္း (Astronomy) ျဖစ္သည္။ ၄င္းကို ျမန္မာ တို႔က “လက္႐ိုးက်မ္း” ဟု ေခၚတြင္ ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း- ေ႐ွးယခင္က ထိုက်မ္းကို ေလ့လာသူ အမ်ားစု အေနျဖင့္ က်မ္းက ေျပာသည့္ အတိုင္းကိန္းဂဏန္းတို႔ကို ေပါင္း၊ႏွဳတ္၊ ေျမွာက္၊ စား ျပီးေနာက္- တစ္ရက္ တာ၊ တစ္ႏွစ္တာ ျဂိဳဟ္တို႔၏ တည္ေနရာ ကိုတြက္တတ္ လာေသာ္လည္း- ထိုက်မ္း၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ Spatial Trigonometry ကို နားမလည္ႏိုင္ခဲ့ၾက ေပ။

အေနာက္တိုင္း ဘုန္းၾကီး ျဖစ္သူ - Ebenezer Burgess ဆိုသူက ထိုက်မ္းကို ေလ့လာ ျပီးေနာက္-ထိုက်မ္း သည္- လြန္စြာ အံ့ၾသစရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္- သိပၸံပညာ ရပ္ျဖစ္သည့္ ၾတီဂိုႏို ေမၾတီTrigonometry က်မ္း ျဖစ္ေန ေၾကာင္းကို ေတြ.႐ိွခဲ့ရသည္။ ထို.ေၾကာင့္ သူ.အေနျဖင့္ ယခင္ က်မ္းမွ-အေပါင္းအႏွဳတ္၊ အေျမွာက္၊ အစားမ်ား ျဖစ္ေပၚ လာရသည့္ မူရင္း သခၤ်ာျဖင့္ တြက္ခ်က္ ၍ ထိုက်မ္းကို ျပန္၍ျပဳစုခဲ့ျပီးေနာက္- အိႏၵိယ တြင္- ေခတ္သစ္ သူရိယ သိဒၶႏၱ အေနျဖင့္ လက္ခံ လာေစခဲ့သည္။

ထို.ေၾကာင့္ ေဗဒင္ ေဟာေျပာလိုသူ တိုင္းသည္- ျဂိဳဟ္တို.၏ အေနအထား ကို ကိုယ္တိုင္ တြက္တတ္ျခင္းမ႐ိွလွ်င္ ေသာ္မွ- ထိုအေနအထား တို.ႏွင့္ ေကာင္းကင္ အေနအထား သေဘာတရားကို သိထားသင့္ သျဖင့္ဤသင္ခန္းစာကို ေရးသား ရျခင္း ျဖစ္သည္။ သို.ေသာ္လည္း- အာကာသ နကၡတၱ (Astronomy) ပညာသည္ လည္း အလြန္ နက္နဲေသာ ပညာ၊ အထူးသျဖင့္ သခ်ၤာ ကၽြမ္းက်င္မွဳ အလြန္လိုအပ္ေသာ ပညာ ျဖစ္သျဖင့္ ေဗဒင္ ပညာ႐ွင္ မ်ားအေနျဖင့္ သိသင့္သိေလာက္ အေနအထား မွ်ေလာက္သာ- သင္ခန္း စာတြင္ ထည့္သြင္း ထားပါသည္။ အကယ္၍ ထို.ထက္မက-သိခ်င္ ေလ့လာလို လိုသူမ်ား ႐ိွပါက- ဆရာ ႏ်ဴမာန္ ကို ဆက္သြယ္ပါ။

ေကာင္းကင္ အမွတ္အသား သတ္မွတ္မွဳ အေျခခံမ်ား

အထက္ပံုတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အတိုင္း ကမာၻၾကီးကို ပထ၀ီ အမွတ္အသား မ်ား အေနျဖင့္ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္မ်ဥ္းမ်ား၊ လတၱီတြဒ္ မ်ဥ္းမ်ားျဖင့္ ေနရာပိုင္းျခား ထားပါသည္။ ပထမ ဘယ္ဘက္ ပံုတြင္ ျမင္ရသည့္ အတိုင္းလတၱီတြဒ္ မ်ဥ္းမ်ားကို ေတာင္လတၱီတြဒ္၊ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ စသည္ျဖင့္ သတ္မွတ္ထားရာ- ေအာက္ဆံုး ေတာင္၀င္႐ိုးစြန္း တြင္ ေတာင္လတၱီတြဒ္ တန္ဘိုး-၉၀ ဒီဂရီ ႐ိွ၍၊ အေပၚဆံုး ေျမာက္ဘက္ တြင္ ေျမာက္ လတၱီတြဒ္ +၉၀ဒီဂရီ ႐ိွသည္။ အီေကြတာ သည္ အလယ္တည့္ တည့္ တြင္ ႐ိွ၍ ၀ ဒီဂရီ တန္ဘိုး ႐ိွသည္။ (+ , - တန္ဘိုးမွာေတာင္၊ ေျမာက္ အေနအထား ကို ေဖၚျပျခင္း ျဖစ္သည္)။ ညာဘက္ပံု တြင္ အနီေရာင္ ျဖင့္ ျမင္ရသည္မွာ အေနာက္ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ တန္ဘိုးမ်ား ျဖစ္၍၊ ၀-ဒီဂရီ မွေန၍ -၁၈၀ ဒီဂရီ အထိ႐ိွသလို၊ အျပာေရာင္ ျဖင့္ ျမင္ရသည္မွာ- အေ႐ွ.ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ မ်ဥ္းမ်ား ျဖစ္၍ +၁၈၀- ဒီဂရီအထိ႐ိွသည္။ (+ , - တန္ဘိုးမွာ အေ႐ွ. အေနာက္ အေနအထား ကို ေဖၚျပျခင္း ျဖစ္သည္)။ ေဒါင္လိုက္ -၀ ဒီဂရီအမွတ္အသား မွာ- ဂရင္းနစ္ မ်ဥ္းျဖစ္၍၊ ၄င္းသည္ အဂၤလန္ ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ ျမိဳ႕ကို ျဖတ္သန္း ေရးဆြဲထားသည္။ဤနည္းျဖင့္ ကမာၻၾကီး၏ ေနရာ မွန္သမွ်ကို ေနရာ တန္ဘိုးမ်ား သတ္မွတ္ ထားျခင္းသည္ - ငယ္စဥ္ ကသင္ၾကား ခဲ့ၾကရေသာ အေျခခံ ပထ၀ီ ဘာသာ အတိုင္း ပင္ ျဖစ္သည္။ ယခု ေကာင္းကင္ စၾကာ၀ဠာ အတိုင္းအတာမ်ားကို သတ္မွတ္ ရာတြင္ လည္း- ထိုအေနအထား ႏွင့္ သေဘာခ်င္း အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။

ေန၊ လ၊ ၾကယ္၊ တာရာ ျဂိဳဟ္မ်ား အပါအ၀င္၊ အာကာသ ဟင္းလင္းျပင္ ၾကီး တစ္ခုလံုးကို အတိုင္း အတာအကန္႔အသတ္ မ႐ိွသည့္ စက္လံုး ၾကီး- တစ္ခု အေနျဖင့္ ယူဆ လိုက္ျပီးေနာက္၊ အီေကြတာ ႏွင့့္ အျပိဳင္တစ္ေျပးညီ၊ တည္႐ိွေနေသာ မ်ဥ္းၾကီးကို ဟင္းလင္းျပင္ အီေကြတာ မ်ဥ္း အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ အျခားေလာင္ဂ်ီတြဒ္၊ လတၱီတြဒ္ မ်ဥ္းမ်ားကို လည္း သက္ဆိုင္ ရာ မ်ဥ္းတို႔ အတိုင္း- အကန္႔အသတ္ မ႐ိွ ဆက္ဆြဲထားသည္ ဟု ျမင္ၾကည့္လိုက္ျပီးေနာက္- ၄င္းတို.ကို ဟင္းလင္းျပင္ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္၊ လတၱီတြဒ္ မ်ဥ္းမ်ား ဟုသတ္မွတ္လိုက္သည္။ ဤနည္းျဖင့္- သက္ဆိုင္ျဂိဳဟ္၊ ၾကယ္၊ နကၡတ္ တာရာ တို.၏ တည္ေနရာ ကို သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ဇာတာ တစ္ေစာင္ တြင္ ေဖၚျပထားေသာ ျဂိဳဟ္တို.၏ အေနအထားမွာ ထိုျဂိဳဟ္၏ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္တန္ဘိုးကို ေဖၚျပထားျခင္း ျဖစ္ျပီး၊အေနာက္တိုင္း နကၡတ္ပညာ တြင္ Declination ေခၚ လတၱီတြဒ္ တန္ဘိုးကိုပါ-ရန္ဖန္ ရန္ခါ အသံုးျပဳပါသည္။ ျမန္မာတို.အေနျဖင့္ လတၱီတြဒ္ တန္ဘိုးကို ဇာတာ တြင္ ထည့္သြင္းေလ့ မ႐ိွပဲ၊အျမင္နကၡတ္ကို ေလ့လာျခင္း ျဖင့္ ထပ္မံ စစ္ေဆးေလ့ ႐ိွခဲ့ၾကပါသည္။

ကမာၻ လည္ပါတ္ပံုႏွင့္ ေနသြားလမ္းေၾကာင္း

သို.ေသာ္ ကမာၻၾကီးသည္ တည့္တည့္မတ္ လည္ပါတ္ ေနျခင္း မ႐ိွပဲ၊ ဂ်င္တလံုး လည္သကဲ့သို.တိမ္းေစာင္း လ်က္ လည္ပါတ္ လွ်က္႐ိွေနသည္။ ထို႔သို႔ ေစာင္း၍ လည္ပါတ္ မွဳေၾကာင့္၊ ေႏြ၊မိုး၊ေဆာင္း ရာသီမ်ားျဖစ္ေပၚလာ ရျခင္း ျဖစ္သလို- ရာဟု၊ ကိတ္၊ အာယာန အံသာ စေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားကို ျဖစ္ေပၚ ေစပါ ေတာ့သည္။ ဤအခ်က္သည္ အေ႐ွ.တိုင္း ဟိႏၵဴ နကၡတ္ပညာ ႏွင့္ အေနာက္တိုင္း နကၡတ္ ပညာ ကို အဓိက ကြဲျပားသြားေစသည့္ အေၾကာင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔ အေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္း တြင္ ဆက္လက္ တင္ျပ ႐ွင္းလင္းေပးပါမည္။ ကမာၻသည္ အေနာက္မွ အေ႐ွ.သို. လည္ပါတ္ ေနသျဖင့္ - ေနႏွင့္ အျခားျဂိဳဟ္ မ်ားသည္ အေ႐ွ႕မွအေနာက္ သို႔ သြားေနသကဲ့သို႔ ျမင္ရသည္။

ကမာၻသည္ မိမိ၀င္႐ိုးေပၚတြင္ ေစာင္းတိမ္း ၍ လည္ပတ္ လွ်က္မွ- ေနကိုလည္း လွည့္ပါတ္ ေနလွ်က္-႐ိွရာ- ေအာက္ေဖၚျပပါ အတိုင္း ကမာၻ၏ ဟင္းလင္းျပင္ အီေကြတာ ႏွင့္ ေနပါတ္ လမ္းေၾကာင္းတို.သည္ တစ္ခု ႏွင့္တစ္ခု ျဖတ္သန္း သြားသည္။ ထိုသို႔ေသာ ျဖတ္မွတ္ (၂) ခုကို ေႏြဦး ရာသီ စ, မွတ္ႏွင့္၊ ေဆာင္းဦး ရာသီ စ, မွတ္ တို႔ဟူ၍ ေခၚသည္။

သို.ေသာ္လည္း ထို ျဖတ္မွတ္ အမွတ္ (၂) ခုတို.သည္ တစ္ေနရာတည္း တြင္ မေနပဲ- ျဂိဳဟ္မ်ား သြားရာႏွင့္ဆန္႔က်င္ဘက္သို႔ အနည္းငယ္ စီ ေ႐ႊ.ေျပာင္း လာ ေနသည္။ ထို႔သို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းလာ ေသာ အတိုင္း အတာပမာဏ ကို“အာယန အံသာ” တနည္းအားျဖင့္ Precession ဟု ေခၚသည္။ ရာသီဥတုကို မူတည္ ထားေသာအေနာက္တိုင္း ရာသီ ခြင္ နည္း (Tropical Zodiac) အရမူ- ထို ျဖတ္မွတ္ တို.၏ ေန႔စြဲ တုို႔သည္ ေအာက္တြင္ေဖၚျပ ထား သည့္ အတိုင္း ႐ိွေနသည္။ ေ႐ႊ.ေျပာင္းျခင္း မ႐ိွသည့္ စၾကာ၀ဠာ မွ နကၡတ္တာရာ တို.ကို မူတည္ ၍တြက္ခ်က္ေသာ အေ႐ွ႕တိုင္း နကၡတ္ပညာ (Sidereal Zodiac) အရမူ- ထိုသို႔ ကြာျခား လာေသာအတိုင္းအတာကို ျပန္၍ ညိွေပးသည္။ ထိုသို. ညိွေပးျခင္း၊ တနည္း အားျဖင့္ ျဂိဳဟ္တို.၏ တည္ေနရာကိုမေျပာင္းလဲေသာ နကၡတ္တာရာ တို.ကို မူတည္၍ ေနရာျပေပး ျခင္းကို အာယန ႏွဳတ္သည္ ဟု ေခၚသည္။

ထိုကဲ့သို. အေနအထားတြင္ ကမာၻ ၾကီးကို လိေမၼာ္သီး တစ္လံုး သဘြယ္ သေဘာထား၍ တစ္ျခမ္းျခမ္းကာျဖန္႔ခ် ၾကည့္လိုက္မည္ ဆိုပါက- အီေကြတာ (Equator) မ်ဥ္းႏွင့္ ေနသြား လမ္းေၾကာင္း (Ecliptic) တို႔ကို ေအာက္တြင္ ျမင္ရသည့္ အေနအထား အတိုင္း ျမင္ၾကရပါမည္။

ဤအေၾကာင္းႏွင့္ ပါတ္သက္၍ ေနာက္ပိုင္း အခန္းျဖစ္ေသာ- “အေ႐ွ.တိုင္း နကၡတ္ ပညာႏွင့္ အေနာက္တိုင္း နကၡတ္ပညာ” အခန္းတြင္ ဆက္လက္၍ ႐ွင္းျပထားပါသည္။